Prof. Dr. Melih Bozkurt
Spondilolistezis (Bel Kayması) Cerrahisi: Tanım, Belirtiler, Tedavi Yöntemleri
Spondilolistezis, bir omurun (genellikle bel bölgesindeki omurlar) bir altındaki omura kayması sonucu meydana gelen bir durumdur. Bu kayma, omurların normal hizalanmasını bozar ve omurga kanalında daralma (stenoz) yaratabilir. Kaymanın derecesi ve omurgadaki etkileri kişiden kişiye farklılık gösterir. Spondilolistezis, genellikle bel ağrısı ve bacaklarda uyuşma, güçsüzlük gibi belirtilere yol açar. Bu rahatsızlık, kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Bu yazıda, spondilolistezis hakkında genel bilgileri, belirtileri, tedavi yöntemlerini ve cerrahi müdahale gerekliliğini ele alacağız.
Spondilolistezis Nedir?
Spondilolistezis, omurganın bir omurunun, altındaki omura göre öne doğru kaymasıdır. Genellikle bel bölgesinde (lumbal omurga) görülür, çünkü buradaki omurlar daha fazla hareket eder ve vücuda en büyük yükü taşır. Bu durum, omurlar arasındaki doğal hizalanmanın bozulmasına ve sinir köklerinin sıkışmasına neden olabilir.
Spondilolistezis’in Ana Türleri:
İzlemli (Degeneratif) Spondilolistezis: Yaşlanma sürecinin bir sonucu olarak omurganın zayıflaması, özellikle omurga eklemleri ve bağ dokusunun zayıflaması nedeniyle ortaya çıkar. Bu tür spondilolistezis, genellikle 50 yaş ve üzerindeki bireylerde görülür.
İatrojenik Spondilolistezis: Cerrahi işlemler sırasında yanlış yapılan bir müdahale sonucu omurun kayması meydana gelebilir.
Doğumsal Spondilolistezis: Bu tür, doğuştan gelen bir yapısal bozukluktan kaynaklanır. Omurga yapısındaki doğuştan gelen problemler, omurların kaymasına neden olabilir.
Travmatik Spondilolistezis: Bir kaza veya travma sonucu omurgada meydana gelen kırılmalar veya yaralanmalar sonucu oluşur.
Patolojik Spondilolistezis: Omurgadaki enfeksiyonlar veya tümörler gibi diğer hastalıklar nedeniyle omurda zayıflama meydana gelir ve bu da kaymaya yol açar.
Spondilolistezis Belirtileri
Spondilolistezis’in belirtileri, kaymanın derecesine ve hangi omurun kaydığına bağlı olarak değişir. Ancak yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:
Bel Ağrısı: Kayma, omurga yapısını bozarak belde sürekli ağrıya neden olabilir. Ağrı genellikle fiziksel aktivite veya uzun süre oturduktan sonra artar.
Bacaklarda Uyuşma ve Karıncalanma: Kayma, omurga kanalındaki sinir köklerine baskı yaparsa, bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya güçsüzlük görülebilir.
Kas Güçsüzlüğü: Özellikle bacaklarda güçsüzlük ve dengesizlik hissi gelişebilir.
Duruş Bozuklukları: Omurgadaki kayma, vücutta bozuk bir duruşa neden olabilir. İnsanlar, ağrıdan korunmak için sıklıkla eğik dururlar veya bellerini bükerek otururlar.
Hareket Kısıtlılığı: Kayma ilerledikçe, bel bölgesinde hareket kısıtlılığı olabilir. Öne eğilme veya geriye yaslanma gibi hareketler zorlaşabilir.
Sırt ve Bacaklarda Ağrı: Kayma sonucu belde meydana gelen baskılar, sırtın alt kısmı ve bacaklarda ağrılara yol açabilir.
Spondilolistezis Teşhisi
Spondilolistezis teşhisi, genellikle hastanın klinik belirtilerinin değerlendirilmesi ve görüntüleme testleriyle konur.
Fiziksel Muayene: Doktor, hastanın hareket kabiliyetini, kas gücünü ve reflekslerini değerlendirerek ilk ipuçlarını elde eder. Ayrıca, hastanın duruşunu ve ağrının nerede yoğunlaştığını kontrol eder.
Röntgen: Spondilolistezis teşhisinde en yaygın kullanılan testtir. Omurganın röntgen görüntüleri, kaymanın derecesini ve hangi omurun kaydığını gösterir.
MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Omurgadaki sinir köklerine baskıyı görmek ve kaymanın omurilik kanalını ne kadar etkilediğini değerlendirmek için MRI gerekebilir. Bu test, yumuşak dokuların durumunu (sinirler, diskler vb.) daha ayrıntılı gösterir.
CT Tarama (Bilgisayarlı Tomografi): Omurga kemiğindeki ayrıntıları daha net görmek için kullanılabilir. CT taraması, kayma derecesi ve omurga yapısındaki değişiklikleri daha net gösterir.
Spondilolistezis Tedavisi
Spondilolistezis tedavisi, hastalığın şiddetine ve kaymanın derecesine bağlı olarak değişir. Tedavi, genellikle konservatif (ilaçsız) yöntemlerden başlayarak, cerrahi müdahaleye kadar ilerleyebilir.
1. Konservatif Tedavi (Cerrahi Olmayan Yöntemler)
Çoğu hasta, spondilolistezis tedavisinde cerrahi müdahaleye gerek kalmadan konservatif tedavi yöntemleriyle iyileşebilir. Bu tedavi yöntemleri şunları içerebilir:
Ağrı Kesiciler ve İltihap Önleyici İlaçlar: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) gibi ağrı kesiciler, iltihaplanmayı azaltabilir ve ağrıyı hafifletebilir.
Fiziksel Terapi: Fiziksel terapi, omurga çevresindeki kasları güçlendirmeye, esneklik kazandırmaya ve duruşu düzeltmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, sinirlerin üzerindeki baskıyı azaltmak için egzersizler önerilebilir.
Sırt Destekleri: Omurgayı desteklemek ve ağrıyı azaltmak için özel korseler veya sırt destekleri kullanılabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Ağırlık kontrolü, duruş düzeltmeleri ve uygun egzersizler gibi yaşam tarzı değişiklikleri, ağrıların hafifletilmesine ve kaymanın ilerlemesinin önlenmesine yardımcı olabilir.
2. Cerrahi Tedavi
Eğer konservatif tedavilerden sonuç alınamazsa ve semptomlar devam ederse veya hastanın kayması ilerlemeye başlarsa, cerrahi tedavi gerekebilir. Cerrahi müdahale, omurgadaki kaymayı düzeltmeyi ve sinir üzerindeki baskıyı azaltmayı hedefler.
Laminektomi: Sinir kökleri üzerindeki baskıyı azaltmak için omurga kemiklerinden bazıları çıkarılabilir. Bu işlem, omurgadaki basıyı ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Spinal Füzyon: Omurganın iki omuru arasında kayma olmuşsa, bu iki omurun birbirine kaynaştırılması gerekebilir. Spinal füzyon, omurların birleştirilmesi ve kaymanın önlenmesi için metal plakalar, vidalar veya kemik greftleri kullanılabilir.
Vertebroplasti veya Kyphoplasti: Eğer spondilolistezis, omurda bir kırılma veya zayıflamaya yol açtıysa, bu yöntemler kullanılabilir. Bu işlemlerde omurga içine özel bir çimento enjekte edilerek stabilizasyon sağlanır.
Minimal İnvaziv Cerrahi Yöntemler: Gelişmiş cerrahi tekniklerle yapılan minimal invaziv cerrahi, daha küçük kesilerle yapılır ve iyileşme sürecini hızlandırabilir. Bu, genellikle ağrıyı azaltmak ve hastanın daha kısa sürede toparlanmasını sağlamak için tercih edilir.
Spondilolistezis Cerrahisinin Riskleri ve Komplikasyonları
Spondilolistezis cerrahisi genellikle güvenli olmakla birlikte, her cerrahi işlemde olduğu gibi bazı riskler taşır:
Enfeksiyon: Cerrahi bölgede enfeksiyon gelişebilir.
Kanama: Cerrahi sırasında kanama olabilir.
Sinir Hasarı: Omurga çevresindeki sinir köklerine zarar verme riski vardır.
Hareket Kısıtlılığı: Omurgada yapılan müdahaleler bazen hareket kısıtlılığına yol açabilir.
Füzyon Başarısızlığı: Spinal füzyon yapılmışsa, omurların birleşmemesi durumu oluşabilir.
İyileşme Süreci ve Rehabilitasyon
Spondilolistezis cerrahisi sonrası iyileşme süreci genellikle uzun olabilir. Hastalar genellikle hastanede birkaç gün kalır, ardından evde istirahat ederler. Fiziksel terapi, iyileşme sürecini hızlandırabilir ve kasları güçlendirerek yeniden hareket kabiliyeti kazandırabilir.
Ağrı Yönetimi: Cerrahiden sonra ağrı yönetimi önemlidir. İlaçlar ve ağrı kesiciler kullanılarak ağrı kontrol altına alınabilir.
Fiziksel Terapi: İyileşme süreci boyunca hastalar, kaslarını güçlendirmek ve omurgalarını desteklemek için fiziksel terapiye yönlendirilir.
Düzenli Kontroller: Cerrahiden sonra, düzenli kontrollerle iyileşme süreci izlenir ve hastanın durumu takip edilir.
Sonuç Olarak
Spondilolistezis, bel omurlarının kayması sonucu oluşan bir durumdur ve çoğu hastada ağrı, hareket kısıtlılığı ve sinir baskısı gibi şikayetlere yol açabilir. Tedavi, kaymanın şiddetine göre değişir. Cerrahi müdahale, genellikle konservatif tedavi yöntemleriyle iyileşmeyen hastalar için gereklidir. Spinal füzyon gibi cerrahi seçenekler, hastaların yaşam kalitesini artırabilir ve semptomları hafifletebilir.
Sağlıklı günler dilerim!