Prof. Dr. Melih Bozkurt
Omurga Kanal Darlığı (Lomber Spinal Stenoz): Tanım, Belirtiler, Tedavi ve Cerrahi Müdahale
Omurga kanal darlığı (spinal stenoz), omurga kanalının daralması sonucu, omuriliği ve sinir köklerini sıkıştırarak ağrı, uyuşma, güçsüzlük ve hareket kısıtlılıklarına neden olan bir durumu tanımlar. Lomber spinal stenoz ise omurganın bel bölgesinde (lomber bölge) görülen kanal daralmasıdır. Bu yazıda, lomber spinal stenozun ne olduğunu, belirtilerini, tedavi yöntemlerini ve cerrahi müdahale gerekliliğini halkın anlayabileceği bir şekilde açıklayacağız.
Omurga Kanal Darlığı Nedir?
Omurga, omurlar (kemikler) ve diskler ile desteklenen bir yapıdır. Omurlar arasında yer alan boşluklardan oluşan omurga kanalı, omuriliği ve sinir köklerini korur. Omurga kanalının normalden daralması durumunda, bu alan içerisindeki yapılar (omurilik ve sinirler) sıkışır ve bu durum omurga kanal darlığı olarak adlandırılır.
Lomber spinal stenoz, bu darlığın bel bölgesinde (lomber bölge) meydana gelmesidir. Bu durum, çoğunlukla yaşla birlikte ortaya çıkar, çünkü yaşlanma süreciyle birlikte omurlar arasındaki diskler incelir, eklem kıkırdakları aşınır ve omurga kanalındaki yapılar zamanla daralır.
Lomber kanal darlığı, omurilik ve sinirlere baskı yaparak çeşitli şikayetlere neden olabilir. Bu baskı, özellikle bel bölgesinde şiddetli ağrılara, bacaklarda uyuşma, güçsüzlük ve hareket zorluklarına yol açabilir.
Lomber Spinal Stenozun Belirtileri
Lomber spinal stenozun belirtileri, sinir sıkışmasının derecesine ve bölgesine göre değişiklik gösterebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
Bel Ağrısı: En yaygın belirtidir. Özellikle uzun süre ayakta durma veya yürüyüş gibi aktiviteler sırasında ağrı artabilir. Ağrı genellikle belin alt kısmında hissedilir.
Siyatik (Bacak Ağrısı): Belden başlayıp kalçaya ve bacaklara doğru yayılan ağrılar, siyatik olarak adlandırılır. Sinirlerin sıkışması, bacaklara doğru yayılan ağrılara ve yanmalara yol açabilir.
Uyuşma ve Karıncalanma: Sıkışan sinirler, bacaklarda veya ayaklarda uyuşma, karıncalanma veya donma hissi oluşturabilir.
Bacaklarda Zayıflık ve Güçsüzlük: Sinirlerin baskı altında kalması, bacaklarda güç kaybına yol açabilir. Bu durum yürürken düşme, denge kaybı veya merdiven çıkarken zorluk yaşama gibi problemler yaratabilir.
Yürüme Zorluğu: Yürürken ağrı ve sıkışma hissi artabilir. Bazen hastalar, ağrıyı hafifletmek için sürekli duraklama ihtiyacı hissederler.
İdrar ve Dışkı Kontrol Sorunları: Nadiren, çok ileri seviyedeki darlıklar omuriliği etkileyebilir ve idrar tutamama, dışkı kaçırma gibi sorunlara yol açabilir. Bu acil bir durumdur ve derhal tıbbi müdahale gerektirir.
Lomber Spinal Stenozun Nedenleri
Lomber kanal darlığının birçok farklı nedeni olabilir. En yaygın nedenler şunlardır:
Yaşlanma: Yaşlandıkça omurgadaki diskler aşınır ve küçülür, eklem kıkırdakları incelir. Bu değişiklikler omurga kanalını daraltarak sinirlerin sıkışmasına yol açar. Bu süreç, genellikle 50 yaş ve üzeri bireylerde görülmeye başlar.
Fazla Kilo ve Obezite: Aşırı kilo, omurga üzerindeki baskıyı artırarak kanal daralmasını hızlandırabilir. Bu durum, bel bölgesindeki sinirlere daha fazla baskı yapar.
Doğuştan Gelen Anatomik Faktörler: Bazı kişiler doğuştan daha dar bir omurga kanalına sahip olabilirler. Bu durum, kanal daralmasının daha erken yaşlarda başlamasına neden olabilir.
Osteoartrit: Eklem kıkırdaklarının aşınması (osteoartrit), omurgada kemiklerin büyümesine ve omurga kanalını daraltan kemik çıkıntılarının (osteofitlerin) oluşmasına yol açabilir.
Travma veya Kaza Sonucu Oluşan Hasar: Omurgadaki travmalar veya kırıklar, kanal daralmasına neden olabilir. Özellikle omurga kırıkları, kanalın içindeki yapıları sıkıştırabilir.
Spinal Displazi: Bu nadir bir durumdur ve omurganın doğuştan gelen anormalliklerinden biridir. Bu anormallikler kanalın daralmasına neden olabilir.
Spinal Tümörler: Omurgada gelişen bazı tümörler, kanalın daralmasına ve sinirlerin sıkışmasına neden olabilir.
Lomber Spinal Stenozun Tedavi Yöntemleri
Lomber kanal daralığı tedavisinde, hastanın durumu ve belirtilerinin şiddetine göre farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Tedaviye genellikle konservatif yöntemlerle başlanır ve cerrahi müdahale yalnızca gerektiğinde uygulanır.
1. Konservatif Tedavi Yöntemleri
İlaçlar: Ağrıyı hafifletmek için ağrı kesiciler, kas gevşetici ilaçlar ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) kullanılabilir. Eğer ağrı şiddetliyse, doktorlar steroid enjeksiyonları (epidural steroid enjeksiyonları) da önerebilir.
Fizik Tedavi: Fizik tedavi, omurgayı destekleyen kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir. Düzenli egzersiz ve germe hareketleri, sırtın daha sağlam olmasına ve ağrının azalmasına yardımcı olabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Ağırlık kontrolü ve düzenli egzersizler, beldeki baskıyı azaltabilir ve semptomların şiddetini azaltabilir. Ayrıca, doğru duruş alışkanlıkları edinmek de omurgayı rahatlatabilir.
Sıcak/Soğuk Uygulama: Sıcak ve soğuk kompresler, kasları rahatlatabilir ve ağrıyı azaltabilir.
2. Cerrahi Tedavi
Eğer konservatif tedavilerle iyileşme sağlanamazsa veya semptomlar ilerlerse, cerrahi müdahale gerekli olabilir. Lomber spinal stenoz cerrahisinin amacı, sinirlerin üzerindeki baskıyı ortadan kaldırarak ağrıyı ve fonksiyon kayıplarını iyileştirmektir.
Laminektomi: Bu işlemde, omurganın üzerindeki lamina adı verilen kemik parçası çıkarılır. Bu, omurga kanalını genişleterek sinirlerin üzerindeki baskıyı azaltır.
Mikrodiskektomi: Diskin fıtıklaşan kısmı küçük bir kesiden çıkarılır. Bu teknik, sinirlerin sıkıştığı alanı açmak için kullanılabilir.
Spinal Fizyon (Kaynaştırma): Eğer omurlar arasında kayma veya stabilite kaybı varsa, bu yöntemde omurlar kaynaştırılır. Metal vidalar, plakalar veya çubuklar kullanılarak omurlar sabitlenir.
Endoskopik Cerrahi: Endoskopik yöntemle yapılan cerrahiler daha minimal invazivdir. Küçük bir kesi ile cerrah, omurgadaki daralmayı açmak için sinirlerin bulunduğu bölgeye ulaşabilir.
Sonuç
Lomber spinal stenoz, omurganın bel bölgesindeki kanalın daralması sonucu meydana gelen ve önemli nörolojik problemlere yol açabilen bir durumdur. Erken teşhis ve uygun tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir. Konservatif tedavi yöntemleri çoğu hastada etkili olabilir, ancak ileri düzeydeki stenozlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Eğer bel ağrısı, bacaklarda uyuşma veya güçsüzlük gibi belirtiler yaşıyorsanız, bir ortopedi veya nöroloji uzmanına başvurarak omurga kanal daralığını değerlendirmek ve uygun tedavi planını başlatmak önemlidir.
Sağlıklı günler dilerim!