Prof. Dr. Melih Bozkurt
Bel Fıtığı Cerrahisi: Tanım, Belirtiler, Tedavi Yöntemleri ve Cerrahi Süreç
Bel fıtığı (daha yaygın adıyla "lomber disk hernisi"), bel omurları arasındaki disklerin dış kısmının zayıflayıp yırtılması sonucu, iç kısmındaki jelimsi maddelerin dışarıya sızmasıyla oluşur. Bu durum, omuriliği ve sinirleri sıkıştırarak şiddetli ağrılara, kas güçsüzlüklerine, uyuşmalara ve bazen hareket kayıplarına yol açabilir. Bel fıtığı tedavisi genellikle konservatif yöntemlerle başlanır, ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Bu yazıda, bel fıtığının ne olduğunu, cerrahi tedaviye hangi durumlarda başvurulması gerektiğini, cerrahi sürecin nasıl ilerlediğini ve iyileşme sürecini halkın anlayabileceği bir dille açıklayacağız.
Bel Fıtığı Nedir?
Bel fıtığı, omurga üzerindeki lomber disklerin dış kısımlarının zayıflaması ve yırtılması sonucu, disklerin içindeki jelimsi maddelerin dışarı sızmasıdır. Bu maddeler, omuriliği ve omurlar arasında uzanan sinir köklerini sıkıştırarak ağrılara neden olabilir. Bel fıtığı, genellikle L4-L5 ve L5-S1 bölgesinde görülen bir rahatsızlıktır çünkü bu bölgeler vücut ağırlığını en fazla taşıyan bölgelerdir ve bu nedenle daha fazla yük altındadır.
Bel Fıtığının Belirtileri
Bel fıtığının belirtileri, diskin yerleşimi, büyüklüğü ve sinirlere olan etkisiyle değişir. Yaygın belirtiler şunlardır:
Bel Ağrısı: En yaygın belirtidir. Şiddetli ağrılar, bazen belin alt kısmına ve kalçaya doğru yayılabilir.
Bacaklarda Ağrı (Lomber Radikülopati): Fıtıklaşan disk, belden çıkan sinir köklerine baskı yaparsa, bacaklarda sciatica (siyatik ağrı) olarak bilinen, bacak boyunca yayılan ağrı oluşabilir.
Uyuşma ve Karıncalanma: Fıtık, sinirleri sıkıştırarak bacaklarda veya belde uyuşma, karıncalanma veya güç kaybına yol açabilir.
Kas Güçsüzlüğü: Sinir sıkışması kaslara yeterli uyarı gönderemediğinden, bacaklarda güçsüzlük, denge kaybı ve yürüme zorluğu görülebilir.
İdrar ve Gaitada (Tuvalet İhtiyaçlarında) Sorunlar: Nadiren, çok büyük fıtıklar omurilik üzerinde baskı yaparak idrar yapma, dışkılama veya cinsel işlevlerde bozukluklara yol açabilir. Bu durum acil müdahale gerektirir.
Bel Fıtığı İçin Cerrahi Müdahale Gerekli Mi?
Bel fıtığı, çoğu zaman konservatif tedavi yöntemleriyle (istirahat, fizik tedavi, ilaç tedavisi ve epidural steroid enjeksiyonları gibi) iyileştirilebilir. Ancak bazı durumlarda, bu tedavi yöntemleri yetersiz kalabilir ve cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahiden fayda sağlanacak durumlar şunlardır:
Konservatif tedaviye rağmen şiddetli ağrıların devam etmesi.
Sinir hasarına bağlı bacaklarda güçsüzlük veya felç.
Kontinans kaybı (idrar veya dışkı yapma problemi) veya cinsel fonksiyon kaybı gibi acil nörolojik durumlar.
Bacaklardaki uyuşma ve karıncalanmanın günlük yaşantıyı etkileyen derecede şiddetli olması.
Eğer bu belirtiler mevcutsa, cerrahi tedavi, genellikle hastanın yaşam kalitesini arttırmak için gerekli olabilir.
Bel Fıtığı Cerrahisi Yöntemleri
Bel fıtığı cerrahisi, hastanın durumu ve fıtığın büyüklüğüne göre farklı şekillerde yapılabilir. En yaygın cerrahi yöntemler şunlardır:
Mikrodiskektomi:Mikrodiskektomi, bel fıtığı cerrahisinde en sık tercih edilen minimal invaziv cerrahi tekniktir. Bu yöntemde, belin alt kısmında küçük bir kesi yapılır ve mikroskop altında fıtıklaşan diskten sadece sıkışmış kısmı çıkarılır.
Mikrodiskektomi, iyileşme süresi hızlı olan bir tekniktir ve genellikle hastanın hastanede kalma süresi çok kısadır. Çoğu hastada birkaç gün içinde günlük yaşantısına dönmesi mümkündür.
Lomber Laminektomi:Bu yöntemde, omurga üzerindeki lamina adı verilen kemik kısmı çıkarılır. Böylece, fıtıklaşan disk, sinirleri sıkıştıran alanlardan daha kolay çıkarılabilir.
Laminektomi genellikle daha büyük fıtıklar veya birden fazla omurga segmentinde sorun olduğunda tercih edilir. Ancak, bu yöntem daha büyük bir cerrahi işlem gerektirir ve iyileşme süresi mikrodiskektomiye göre daha uzundur.
Spinal Fizyon (Omurga Kaynaştırma):Eğer bel fıtığına bağlı omurga kayması (spondilolistezis) veya stabilite kaybı varsa, spinal fizyon yapılabilir. Bu işlemde, omurlar arasındaki disk tamamen çıkarılır ve omurlar metal vidalar veya plakalar ile kaynaştırılır.
Spinal fizyon, daha karmaşık ve geniş kapsamlı bir işlemdir, ancak omurga stabilitesini sağlar ve gelecekteki hasar riskini azaltır.
Endoskopik Diskektomi:Bu minimal invaziv bir tekniktir. Belde küçük bir kesi yapılır ve endoskop adı verilen ince bir kamera ile fıtıklaşan disk bölgesi görüntülenerek cerrahi işlem yapılır.
Endoskopik diskektomi, hastalar için daha kısa iyileşme süresi ve daha az postoperatif ağrı sunar.
Bel Fıtığı Cerrahisi Sonrası İyileşme Süreci
Bel fıtığı cerrahisinden sonra iyileşme süreci kişiden kişiye değişebilir, ancak genel olarak şu adımları içerir:
Hastanede Kalış Süresi: Mikrodiskektomi gibi minimal invaziv yöntemlerle yapılan cerrahilerde hastalar genellikle bir gün içinde hastaneden taburcu edilebilir. Laminektomi ve spinal fizyon gibi daha büyük cerrahilerde hastanede kalış süresi birkaç gün olabilir.
Ağrı Yönetimi: Cerrahi işlem sonrası, doktorlar ağrıyı kontrol altına almak için ağrı kesiciler ve iltihap önleyici ilaçlar verebilir. Bu ilaçlar, iyileşme sürecindeki rahatsızlığı azaltmak için önemlidir.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Cerrahi müdahaleden sonra, hastaların kas gücünü ve esnekliğini geri kazanmaları için fizik tedavi önerilebilir. Fizik tedavi, belin güçlenmesine ve hastanın normal hareketliliğine dönmesine yardımcı olur.
İzlem: İlk birkaç hafta boyunca, hastalar düzenli olarak doktora muayene olurlar. Bu ziyaretler, iyileşme sürecinin düzgün bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini kontrol etmek için önemlidir.
Aktivite Kısıtlamaları: Cerrahi sonrası ilk birkaç hafta ağır kaldırmaktan, ani hareketlerden ve aşırı egzersiz yapmaktan kaçınılmalıdır. Fizik tedaviye başlamadan önce doktorun onayı gereklidir.
Sonuç
Bel fıtığı cerrahisi, tedavi edilmediğinde hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilecek bir durumdur. Erken tanı ve uygun cerrahi müdahale ile bel fıtığının neden olduğu ağrılar, sinir sıkışmaları ve hareket kısıtlamaları büyük ölçüde iyileştirilebilir. Ancak cerrahi karar, hastanın durumu ve yaşam kalitesi göz önünde bulundurularak uzman bir doktor tarafından verilmelidir.
Eğer bel fıtığı belirtileri yaşıyorsanız, bir ortopedi veya nöroloji uzmanına başvurarak tedavi seçeneklerinizi tartışmanız önemlidir.
Sağlıklı günler dilerim!